10/5/2009
Anneler Günü
Türkiye'de 1955 yılından beri Mayıs'ın ikinci pazarını
anneler günü olarak kutluyoruz, bu adet ABD'de 1908'de
başlamış, peki arkasındaki acıklı hikayeyi biliyor
muydunuz? Özetle şöyle:
1907 Mayısının 2. pazar günü (12 Mayıs), annesini
kaybeden 44 yaşındaki ABD'li öğretmen Anna Jarvis,
ona sağlığında gerekli ilgiyi gösterememiş olduğu düşüncesi ile ezilmektedir. Bu
duygunun etkisiyle annesinin ölüm gününü Anneler Günü haline getirmeyi
arkadaşlarına önerir. Anna'nın annesi Ann Maria, 12 çocuğundan 8'ini çeşitli hastalıklar
nedeniyle küçük yaşta kaybetmiş bir kadındır. Hayatta kalan 4 çocuğunu büyütürken
toplumsal işlerle uğraşmış özellikle Amerikan Sivil Savaşı boyunca gönüllü hemşirelik
ve farklı politik görüşlerdeki komşuları "annelik" ortak paydasında birleştirebilmek için
Anneler Dostluk Günleri düzenlemiş aktif birisidir. Anna, teklifi arkadaşları arasında
kabul görünce 1908 yılında bir giyim firmasından da mali destek alarak, annesinin
sağlığında dini dersler verdiği kilisede toplanan yüzlece çocuk ve anneleri için kutlama
düzenler; annelere Ann Maria'nın en sevdiği çiçek olan karanfil hediye edilir ve
karanfil, günün simgesi haline gelir (Annesi yaşayanlar kırmızı, onu kaybetmiş olanlar
beyaz karanfil takacaktır; ama sonraki yıllarda anneler günü karanfil fiyatlarının
artmasına sebep olunca bizzat Anna karanfil takılmasına karşı çıkar, onun yerine
kırmızı-beyaz plastik düğmeler dağtır kiliselerde, okullarda). Bu kutlamayı bir "ulusal
gün" haline getirmek için büyük bir mektup kampanyası ile devlet adamlarından gazete
patronlarına kadar herkese önerisini ileten Anne Jarvis'in düşüncesi ilgiyle karşılanır ve
1914'te Amerikan senatosu Mayıs'ın ikinci pazarını resmen Anneler Günü ilan eder.
Hikayenin acıklı kısmı bundan sonra başlıyor:
Anneler Günü'nün yaratıcısı Anne Jarvis, hiç evlenmez ve çocuk sahibi olmaz, üstelik
zamanla Anneler Günü kendisine acı vermeye başlar çünkü din ağırlıklı kutlamalar
yapılmasını istediği Anneler Günü, ticari kaygıların ağır bastığı bir gün haline gelmiştir.
Anna, bu günden ticari çıkar sağlamaya çalışanlara karşı dava açarsa da tüm davaları
kaybeder. Huzuru bozduğu gerekçesiyle hapse girdiği bile olur! Parasını, aileden kalan
evini kaybeder. Gözleri görmeyen kızkardeşinin bakımına adamıştır yaşamını, onun
ölümünden sonra kendi sağlığı da bozulur. Dostlarının yerleştirdiği senatoryumda 84
yaşında mutsuz, gözleri yarı görmez ve yalnız olarak hayatı sona erer.
ABD kaynaklı anneler günün hikayesi bu. Peki ya dünyanın diğer yerlerinde anneler
günü ne zaman, nasıl kutlanıyor? Komşularımızdan başlayalım.
Yunanistan; bizim gibi Mayıs ayının ikinci pazar günü kutluyor.
Bulgaristan, Azerbeycan, Ermenistan: 8 Mart Kadınlar Günü'nde hem annelerin, hem
anne olmayan kadınların gönlü alınıyor. Ayrı bir anneler günü yok. Eski doğu bloku
ülkeleri ve eski Sovyet Cumhuriyetleri'nde bu şekilde.
Gürcüstan:3 Mart'ta anneler günü kutlanıyor. Neden 3 Mart; aradım, bulamadım.
Suriye, Irak :21 Mart'ta baharın gelişi ile birlikte anneler günü kutlanıyor. Baharın
doğaya getirdiği canlılık, annelerin çocuklarını dünyaya getirmesi ile özdeşleştiriliyor.
Tüm Arap ülkelerinde böyle. Sümerler'den gelme bir adet olabilir.
İran: 16 Aralık'ta kutlanıyor ama bu adet Şah devrine ait. 16 Aralık'ın kutlanmasına
karşı çıkanlar Hz. Fatma'nın doğum gününü (cemaziyelahir ayının 20'si) anneler günü
kabul ediyorlar.
Diğer ülkelerde farklı tarihler var. Mesela Tayland'da Kraliçe Sirikit Kitiayakara'nın
doğum günü olan 12 Ağustos'ta anneler günü kutlanıyor. Panama'da 8 Aralık'ta dini
ağırlıklı bir kutlama niteliğinde gerçekleşiyor anneler günü. 8 Aralık, Noel kutlamaları
öncesinde Meryem'in İsa'ya gebeliğinin kutlandığı "Lekesiz Gebelik" günü oluyor.
Fransa ve Fransızca konşulan ülkelerde Mayıs'ın son pazar günü Anneler günü. Kısıtlı
Fransızca bilgimle internetteki Fransızca bir kaynaktan anladığım kadarıyla Napolyon
devrinde, azalan nüfusu arttırma için aileye öneme verilmesiyle başlamış bir adet. 1.
Dünya Savaşı'ndan sonra da nüfus azlığı nedeniyle "anneliğe" önem verilmiş,
"hakeden anneleri" yani çok çocuklu olanları ödüllendirmek için "Çok çocuklu aileler ve
anneleri" günü gibi bir şey icat edilmiş 15 Ağustos'ta yani Meryem'in Göğe Yükseliş
gününde kutlamalar yapılmış. Anneler günü bugünkü şekliyle kutlanışı 1950'de
resmileşmiş............Annelere, her gün kutlu olsun.
Anna Jarvis ve annesi Ann Maria
